De lijst der lijsten 2: Shining like diamonds in a rocky world

In mijn queeste om zelf tot een top tien te komen dit jaar, of uit te stellen zelf de knoop te moeten doorhakken, nog een rondje langs de jaarlijstjes van de critici. We kunnen hierbij aantekenen dat als honderden mensen voor hun beroep naar veel popmuziek luisteren, er toch een betrouwbare of althans interessante lijst zou moeten ontstaan uit de samensmelting van hun meningen. Kritische geesten kunnen dan natuurlijk weer tegenwerpen dat recensenten allen schapen zijn die nooit rekening houden met bla en bla.

Laten we desondanks die discussie even 'parkeren', zoals de yuppies zouden zeggen, en onze blik werpen op de platen die volgens de internationale (lees: angelsaksische) pers er bovenuit staken in 2012. Er is een fijne site, toepasselijk albumoftheyear.org geheten, die alle jaarlijstjes op een rijtje zet, en een puntentelling hanteert voor hoe vaak een plaat wordt genoemd en op welke positie, waarvan een totaallijst wordt gemaakt. Hier de link naar hun jaarlijst, waarvan de top vijftien als volgt oogt:

1. Frank Ocean - Channel Orange

2. Kendrick Lamar - Good Kid, m. A. A. d. City

3. Tame Impala - Lonerism

4. Grimes - Visions

5. Swans - The Seer

6. Fiona Apple - The Idler Wheel

7. Japandroids- Celebration Rock

8. Grizzly Bear - Shields

9. Beach House - Bloom

10. Chromatics - Kill For Love

11. Jack White - Blunderbuss

12. Flying Lotus - Until The Quiet Comes

13. Sharon van Etten - Tramp

14. Killer Mike - R.A.P. Music

15. Jesse Ware - Devotion

De nummer 1 van de Nederlandse critici, Alt-J's An Awesome Wave, valt net buiten deze lijst en eindigt op zestien. Aangezien de meeste bladen hun lijstjes  midden december wel hebben gepubliceerd, zal er in deze volgorde niet veel meer veranderen.

De overwinning van Frank Ocean is overtuigend, in het systeem van de site krijgt zijn plaat 206 punten, tegen 'slechts'  138 voor de nummer 2 Lamar. Swans heeft al minder dan honderd punten. Gezien die overmacht is het aantal lijstjes waarin Ocean op de eerste plaats eindigt zeer beperkt: bijvoorbeeld Entertainment Weekly en Spin zetten de plaat bovenaan, maar verder regent het tweede en derde plekken, en soms iets lager: Pitchfork (#2), Mojo (#2), Stereogum (#2), Uncut (#5), NME (#3) en de BBC (#2). Zelfs het relatief behoudende Rolling Stone ruimt een tweede plek in voor de plaat. Met al die hoge plekken wordt Ocean toch wel de morele winnaar van dit jaar, en waarschijnlijk terecht. Channel Orange is een verslavende en grensverleggende plaat, die de meeste andere kandidaten met gemak verslaat.

Van de nummer twee ben ik minder overtuigd. De plaat van Kendrick Lamar, de zoveelste Dr Dre protegé uit Los Angeles die het geluid van de hiphop bepaalt, heb ik nog slechts oppervlakkig kunnen beluisteren, maar persoonlijk hoorde ik er niet veel meer in dan een 'best goede' hiphopplaat. Wellicht ben ik, met mijn huidige smaak, niet degene die zich moet uitspreken over de hipste hiphop, maar het is een gegeven dat er altijd een paar platen zijn die vooral geluk hebben (of zo slim worden gepromoot) dat ze laat in het jaar uitkomen en dus op het hoogtepunt van hun buzz zijn als de jaarlijstjes moeten worden aangeleverd. Good Kid, m.A.A.d. City is op 22 oktober uitgekomen, en ik zet er vraagtekens bij of de plaat ook op nummer 2 had gestaan als dat juli was geweest. 

Wat dat laatste betreft mogen we ons veel meer verbazen over de aanwezigheid van de platen van de Canadese Grimes (januari 2012) en Chromatics (maart). Blijkbaar zijn dit platen die de aandacht van vele verveelde popjournalisten hebben weten te grijpen, en het hele jaar hebben weten vast te houden.

Voor het overige kun je natuurlijk oneindig discussiëren over de platen die hier wel of juist niet genoemd worden. Iedere muziekliefhebber die een beetje de nieuwe releases volgt, zal vast tien platen willen toevoegen, en zal zich afvragen wat sommige namen in hemelsnaam in de lijst te zoeken hebben. Persoonlijk heb ik die drukte om Tame Impala niet zo begrepen. De waardering voor Jack White's solodebuut verbaast me ook hogelijk. White is een muzikant die altijd al het wiel opnieuw heeft uitgevonden, maar met de gemakszucht waarmee hij deze plaat vol pingelt slaat hij de plank toch wel mis naar mijn idee, voor iemand met zijn talent althans.

Hetzelfde geldt voor het machtige MOJO, dat wel weer scherp is met Frank Ocean op twee en het prachtige Life Is People van Bill Fay op drie.

Maar er zijn wel meer bladen die opvallende en eigenzinnige keuzes maken. Rolling Stone kiest doodleuk voor de nieuwe Springsteen als plaat van het jaar, en ruimt de derde plek in voor Dylans middelmatige Tempest, waarvan de hype alweer geluwd was op de meeste plekken. Bovendien zijn ze ongeveer de enige plek waar ik een plaat van Green Day in de top 10 heb zien staan. Uncut ruimt een karige vijfde plek in voor Frank Ocean en lijkt verder niet te erkennen dat er nog nieuwe manieren zijn verzonnen om muziek te maken na 1975.

En er zijn natuurlijk niet alleen papieren magazines: het invloedrijke Pitchfork levert een lijst die min of meer een shuffle is van de totaallijst hierboven. Zijn ze zo invloedrijk, of zwemmen ze gewoon efficiënter met de stroming mee? Wellicht een combinatie van beiden, hoewel je dat Pitchfork niet exclusief kunt verwijten: de wat meer behoudende lijstjes van Rolling Stone en Uncut zijn zo'n beetje het summum van hoezeer de gemiddelde lijst afwijkt van alle andere. De ene lijst zet Grimes wat hoger,   de ander laat Tame Impala weg, een derde gelooft nog in Zimmerman, maar eigenlijk lijken bijna alle lijstjes op elkaar.

Wat dat betreft is een lijstje als dat van het Britse The Quietus direct fascinerend. Hun eerste en tweede plek is ingeruimd voor twee redelijk beroemde en hooggewaardeerde platen, alleen dan wel de twee meest masochistische uit die categorie in 2012: The Swans' The Seer en Scott Walkers Bisch Bosch. De rest van de top 10 is gevuld met namen die we in andere lijstjes zelden of nooit tegenkomen:  Carter Tutti Void, VCMG, Vatican Shadow. Ziet The Quietus als enige de kwaliteit die de rest laat liggen, of willen ze overdreven underground doen? De waarheid zal wel weer ergens in het midden liggen.  Hoe dan ook krijg je zin om een keer een avond in te ruimen om het voor jezelf te gaan bepalen, en dat is ook wel weer leuk. 

Goed, tot zover mijn poging tot analyse van de analyse door de muziekpers. Tijd om mijn eigen mening te gaan vormen over 2012. Ik hoop op tweede kerstdag of misschien een dag later te beginnen met het plaatsen van nog niet mijn top 10, maar van mijn eervolle vermeldingen: tien platen die mijn top 10 niet hebben gehaald, maar te leuk zijn om niet even een pluim te gunnen. Tot die tijd een fijn kerstfeest gewenst aan wie dit voor die tijd nog mocht lezen!