De lijst der lijsten 4: Keep your glory, gold and glitter (EINDLIJST 2012)

Ladies and gentlemen, without further ado... Naar mijn bescheiden mening het beste dat de pop/jazzmuziek in 2012 heeft opgeleverd, tien platen en enige verantwoording: 

10. Grimes- Visions

Wat is het?

Perfecte springerige electropopliedjes met lieve meisjesstemmen en een ietwat duistere ondertoon.  Als Twin Peaks zou zich zou afspelen op een Japans zomerstrand en alle karakters MDMA-verslaafden zouden zijn, zou Visions van Grimes de perfecte soundtrack zijn.

Waarom is het de op negen na beste plaat van 2012?

De suikerspinplaat van 2012. Je hoeft niet eens fan te zijn van electrobeats of ietwat lolita-achtige meisjesvocalen om te worden ingepakt door de retetoegankelijke, dynamische en fantastisch opgebouwde poppareltjes van deze cd. Zelfs de horkerigste rocker zal moeite hebben zijn heupen stil te houden bij een liedje als 'Oblivion'. Let op: dit is meer dan alleen gebakken lucht met een gesuikerde productie. Hier horen we een nieuwe prinses van de pop, die haar zinnen heeft gezet op de troon.

 9. Cody Chesnutt- Landing On A Hundred

Wat is het?

Flexibele en zelfverzekerde soulplaat volgens vertrouwd recept, met een hoog 'luister kinderen, vroeger dealde ik crack maar nu ben ik trouw aan mijn gezin'-gehalte.

Waarom is het de op acht na beste plaat van 2012?

Een plaat van verrassende kwaliteit, ambitie en godvrezendheid. Verrassend? Ja, want het voornaamste wapenfeit van Chesnutt tot nu toe was de bij vlagen geniale maar erg onevenwichtige lo-fiplaat The Headphone Masterpiece (2002). Op deze slaapkameropnames zong hij ons dingen toe als 'I got a hard dick with a curve and that's all you deserve' en 'fertilize another behind my lover's back'. Die laatste zin is afkomstig uit The Seed, een nummer dat hem min of meer beroemd zou maken toen hij een nieuwe versie opnam met hiphopband The Roots. Daarna bleef het lang betrekkelijk stil. In de tussentijd heeft Chesnutt het licht gezien en een gezin gekregen, blijkbaar, en hij maakt ons deelgenoot van zijn transformatie in de vorm van twaalf perfect geproduceerde, levendige soulsongs met funk-, rock-, en gospelinvloeden. 

Bekeringsdrift is iets waar je tegen moet kunnen natuurlijk, maar deze plaat is het waard omdat Chesnutt nu wel als songschrijver erin slaagt om (bijna) elke track te laten knallen, iets waar ook de  weelderige arrangementen aan bijdragen.  Warm, vitaal en fijn groovend, met slim gebruik van lagen percussie, strijkers en blazers, kan het zich meten met het beste uit de geschiedenis van de soul. Overigens is dit verre van een retroplaat, 'tijdloos' zou een passender cliché zijn.  Dan blijkt Chesnutt als zanger ook nog in deze muzikale omlijsting  zijn mannetje te staan. 

We vergeven hem dus de soms wat vermoeiende jehovatrekjes, en het feit dat deze plaat muzikaal weinig avontuur bevat, en kennen hem een mooie negende plaats toe. 

8. Animal Collective - Centipede Hz

Wat is het?

Nintendokarakters meppen elkaar tot moes terwijl hippe indiekids huilend rebussen voorlezen. Ofzo.

Waarom is het de op zeven na beste plaat van 2012?

Animal Collective is een van mijn ontdekkingen van dit jaar. Natuurlijk was de hype rondom hun vorige drie a vier platen niet geheel langs me heen gegaan, maar ik vond het maar irritante muziek gemaakt door hipsterkids die vooral heel erg interessant willen klinken. 

Misschien is dat laatste nog steeds waar, maar om een of andere reden viel dit jaar het kwartje wel, en dan ook nog door deze plaat, die door de pers en een groot deel van het indiepubliek als een lichte teleurstelling werd ervaren geloof ik. Het duurt even voordat de liedjes echt tevoorschijn komen onder de lagen synths, drumcomputers, gitaren en gekkigheid, maar eenmaal in hun volle schoonheid te behappen, zijn ze eigenlijk allemaal recht in de roos, en blijken die irritante bliepjes en kraakjes ineens de perfecte ondersteuning voor een gevoelswereld die zowel uitermate modern is, als volwassen en complex. Inmiddels ben ik ook hun oude werk ingedoken. Het is waar dat sommige eerdere platen waarschijnlijk beter zijn dan deze, maar laat je de pracht van een nummer als 'New Town Burnout' niet ontzeggen omdat de hype rondom de band een beetje is uitgeblust.

7. Fire! with  Oren Ambarchi - In The Mouth- A Hand

Wat is het?

Trommelvliesbeproevende samenwerking tussen gitaarnoiseartiest en freejazzcollectief.

Waarom is het de op zes na beste plaat van 2012?

NB: waarschijnlijk geen tip voor casual jazzluisteraars. Sinds een paar jaar is jazz eigenlijk mijn grote muzikale liefde, hoewel ik vooral de klassiekers aan het ontdekken was, en de moderne tijd een beetje links liet liggen. 

Dit jaar is daar op aandringen van wat medefans via internet verandering in gekomen, en ben ik onder andere in contact gekomen met het spannende spel van saxofonist Mats Gustafsson, die hier met zijn band Fire! de samenwerking aangaat met de opkomende Ambarchi. Beide hebben dit jaar niet bepaald stilgezeten, Gustafsson speelt op een flink aantal platen en zien we vaker in deze eindejaarsblog, Ambarchi maakte zelfs drie eigen platen en vier samenwerkingsplaten. Ik zie het Guns 'n Roses en Tool nog niet doen. 

Hoewel dit niet de meest toegankelijke plaat is die ik dit jaar leerde kennen, is het wel schitterend hoe op de drie langste tracks de lage ruis van Ambarchi en de uitstekend spelende bassist Johan Berthling langzaam een dans aangaan met Gustafsson, om uiteindelijk samen te smelten in een wilde, schreeuwende kakofonie. Je moet ervan houden.

Mijn belangrijkste adviseur voor nieuwe freejazz heet Jelle, en hij is via internet iedereen aan het overtuigen om deze plaat op één te zetten in de jaarlijstjes. Dat vond ik een beetje overdreven, maar ik wilde wel graag deze of Baro 101 in mijn top 10 hebben. Uit dank voor Jelle's tips heb ik voor deze gekozen. (Beide had natuurlijk ook gekund, maar dan kreeg Gustafsson wel een erg groot aandeel in mijn lijstje. Ik zal je verklappen dat we hem nogmaals zullen tegenkomen, namelijk.)

6. Asaf Avidan - A Different Pulse

Wat is het?

Weemoedig solodebuut van Israëlische kweelzanger met een knipoog naar Morricone.

Waarom is het de op vijf na beste plaat van 2012?

De raarste doorbraak van het jaar by far, deze Avidan, omdat Wankelmut een remix maakte van 'Reckoning Song' dat over de halve wereld een hit werd. Laatstgenoemde betreft al een ouder nummer, dat de zanger met de nasale, wat vrouwelijke stem maakte met zijn oude band The Mojo's. Deze band is inmiddels ter ziele, en dit jaar probeerde Avidan op eigen kracht zijn nummers in de studio tot leven te wekken. De folk is daarbij nooit ver weg, al is dit verre van het soort overjarige minimale pseudo-cowboymuziek waar we tegenwoordig zo vaak mee worden lastiggevallen. In plaats daarvan kleurt Avidan zijn droevige liedjes over de liefde die is verdroogd in met filmische sfeerelementen en bij vlagen smaakvolle orkestraties.
Niet alle liedjes zijn onderscheidend genoeg om de titel meesterwerk helemaal waar te maken, maar wie de stem van Avidan kan aanhoren krijgt een popplaat met prachtige melodieën, die wat betreft arrangementen alleen de nummer vijf van deze lijst moet laten voorgaan. 

 

5. Lost In The Trees - A Church That Fits Our Needs

Wat is het?

Hogeschool-americana met klassieke invloeden.Een muzikaal monument, een kathedraal van rouw en acceptatie, en de best gearrangeerde plaat van 2012.

Waarom is het de op vier na beste plaat van 2012?

Ik kan hier (voor de verandering) vrij kort over zijn, omdat ik al een complete blog heb gewijd (Kijk maar) aan mijn bewondering voor deze plaat, en mijn verbazing over het feit dat een plaat die zoveel  muzikale klasse in huis heeft, én een goed verhaal heeft, en zo hartverscheurend en integer is, zo is genegeerd door de critici en het publiek. Zou misschien nog wel een hogere plek verdienen

 

4. Masahiko Satoh/Takeo Moriyama/Peter Brötzmann - Yatagarasu (2012)  

Geen Youtube-materiaal, hier de plaat op Spotify

Wat is het?            

Toeterdetoet, pwep! tingeling tong ting tingeling...

Waarom is het de op drie na beste plaat van 2012?

Peter Brötzmann is een grote naam in de freejazz, maar zijn manier van een spontane herrie peuteren uit een saxofoon is niet altijd aan mij besteed. Sommige platen die ik in het verleden heb gehoord vind ik vooralsnog nergens op lijken. Desondanks, de beste pure freejazzplaat die ik hoorde uit 2012 omdat hij hier wordt gekoppeld aan de hier ten lande betrekkelijk obscure pianist Masahiko Satoh, wiens pianolijnen dit album echt maken: boeiend, complex, avontuurlijk en vaak ook gewoon móói pianospel.
Brötzmann lijkt zich ook wat in te houden om ruimte te laten voor de Japanse meester en gaat niet de hele tijd compleet los. Het resultaat is een chemie die soms de vreemdere platen van Coltrane/ Tyner in herinnering roept. Buitencategorie in de complexe muziek, een aanrader voor alle aanraders van de vrije jazz.

3. Bill Fay- Life Is People

Wat is het?

Vergeten singer/songwriter-genie uit de jaren zeventig maakt na jaren werken in fabrieken comeback als wereldwijze predikant. 

Waarom is het de op twee na beste plaat van 2012?

Meer nog dan alle hiervoor genoemde platen kan de comeback van Bill Fay me optillen en meevoeren naar een hogere staat van bewustzijn.

Het verhaal mag inmiddels bekend zijn: Fay maakte begin jaren zeventig een tweetal prachtige folkplaten, klinkend als een vollere, minder door depressie benauwde neef van Nick Drake. De platen slaan niet aan, en Fay is veroordeeld tot een leven in de marge, werkend als schoonmaker en fabrieksarbeider. Zijn platen krijgen echter een flinke cultstatus, en verschillende grote muzikanten noemen hem als invloed. De belangrijkste is misschien Jeff Tweedy van Wilco, die vaak Fay's 'Be Not So Fearful' speelt.

Als groot fan van Wilco kende ik de naam dus al wel, dus toen Fay dit jaar de studio inging voor zijn eerste plaat in veertig (!!!) jaar, was mijn interesse gewekt. Het kostte een paar luisterbeurten, maar net zoals bij Wilco zijn de liedjes op deze plaat echte 'slowburners': tegelijkertijd simpel en zo eigenzinnig dat het lastig is de eerste keer te horen wat er zo bijzonder aan is. Na enkele luisterbeurten verwelkomde de plaat me steeds meer als een warme deken.

Geen wrok hier, of verhalen over depressie of een drugsverleden. Geen man die zich dwangmatig probeert te bewijzen, of allerlei muzikale bokkensprongen maakt. Nee, twaalf gedragen, mooi gearrangeerde liedjes door een klasse songwriter die zowel met beide benen op de aarde staat als twee ogen gericht heeft op het Hogere (waarmee deze top 10 een verrassend religieus tintje meekrijgt). Tweedy wordt ook nog even bedankt middels een cover van Wilco's 'Jesus, Etc.', en komt even meezingen op 'This World'. Maar zijn aanwezigheid is niet noodzakelijk: de brok in de keel die ik krijg tegen het einde van 'Cosmic Concerto' is dit jaar ongeëvenaard.

 

2. Frank Ocean- Channel Orange

Wat is het?

De R&B-hype van het jaar, op het eerste gehoor minimaal en eenvoudig, bij herhaalde beluistering een behoorlijk subtiele en substantiële plaat.

Waarom is het de op één na beste plaat van 2012?

Frank Ocean, lid van de erg hippe Amerikaanse hiphopcrew OFWGKTA, is niet eens een groot soulzanger. Bij het uitkomen van zijn eerste echte album, 'Channel Orange' was er in eerste instantie ook meer aandacht voor een open brief die hij op Tumblr postte dan voor de muziek. In deze brief kwam Ocean er voor uit ooit verliefd te zijn geweest op een man, waardoor er gek genoeg een enorme buzz om zijn muziek ontstond, en de Amerikaanse hiphopwereld op een aangename manier met een gewetensvraag werd geconfronteerd.

Maar de muziek dan? In eerste instantie vond ik het allemaal niet zo indrukwekkend. Binnen de ontstane hype werd single als 'Pyramids' onthaald als een revolutie binnen de R&B, maar ik hoorde alleen een zanger langdradig meekwelen op een droge beat.  

Pas bij het herbeluisteren voor de jaarlijstjes kwam de plaat echt goed bij mij binnen. En niet omdat deze plaat nou zo'n revolutie zou zijn binnen de urbanmuziek, maar omdat minstens negen tracks van deze plaat extreem verslavende, briljant geproduceerde moderne R&B bevatten, waarvan ik de neiging heb om ze steeds opnieuw en opnieuw te draaien. Waar ligt het aan? De ijzersterke hooks, de producties die niets te veel doen en toch bij elke luisterbeurt weer de juiste details bevatten om je geïnteresseerd te houden, en het feit dat de meeste tracks ook nog echt ergens over gaan: Ocean blijft niet hangen in goedkoop swingen in de club of gangsterthema's. Het milieu dat Ocean beschrijft bestaat juist uit 'Super Rich Kids' die zich verveeld en decadent gedragen, en nauwelijks besef hebben van de echte wereld. En ja, dat de mainstream R&B met 'Forrest Gump' een ondubbelzinnig homo-erotische track rijker is, is natuurlijk ook leuk en mooi meegenomen. Topplaat!

 1. Neneh Cherry & The Thing - The Cherry Thing

Wat is het?

Maffe jazzgroep + eigenzinnige zangeres = plaat die maandenlang blijft boeien, prikkelen en verrassen.

Waarom is het de allerbeste plaat van 2012?

Neneh Cherry is in de laatste twintig jaar niet bepaald erg zichtbaar, na een paar grote hits ('Buffalo Stance', 'Seven Seconds') stamt haar laatste plaat als soloartieste alweer uit 1996. Liever zingt ze een potje mee op platen van anderen, of gaat ze interessante samenwerkingsverbanden aan. In die laatste categorie: The Cherry Thing. Het stond wellicht al beschreven in de sterren: The Thing, een Scandinavische Jazzgroep rondom -daar is ie weer!- Mats Gustafsson, is vernoemd naar een nummer van Don Cherry, de legendarische freejazz-trompettist  en... stiefvader van Neneh Cherry.

Acht nummers, allemaal opgenomen in één take, twee eigen composities ('Cashback' en 'Sudden Moment') en zes covers, uitgevoerd door Neneh Cherry die een combinatie neerzet van een zwoele jazzvocaliste en een volstrekt geschifte MC, met een band die haar soms ingetogen bijstaat, en op de juiste momenten de freejazzgekte laat losbarsten: Gustafsson is een held (zijn solo op 'Cashback'!) en bassist Ingebrigt Håker Flaten is als een vis in het water in deze tussenvorm tussen groove en gekte, maar de ster van de plaat is toch wel de werelddrummer met de wereldnaam: Paal Nilssen-Love. Op mijn zoektocht door de moderne free jazz was hij dit jaar mijn echte ontdekking, nu al een van mijn favoriete levende muzikanten.

De covers op dit album komen letterlijk uit alle hoeken, twee jazzstukken van, natuurlijk Ornette Coleman respectievelijk Don Cherry, maar ook nummers van Suicide, Martina Topley-Bird en The Stooges (een heerlijk vuil 'Dirt'). Helemaal weggeblazen werd ik echter door 'Accordion' een complete jazz-deconstructie van het nummer van Madvillain van de hiphopklassieker Madvillainy. Prachtig opgebouwd rondom de vocalen van Cherry en de roffels van Nilssen-Love, klein beginnen en eindigen in de stratosfeer. Zo hoort het te zijn.

Kwaliteit is altijd subjectief, en volgorde erin aanbrengen bijna niet te doen. Maar dit is mijn meest beluisterde plaat van het jaar, en 'Accordion' is mijn favoriete nummer. Met dat nummer luiden we het jaar dan ook uit. Keep your glory, gold, and glitter! En een gelukkig nieuwjaar aan iedereen!